Zasady korzystania z sauny

Finowie zazwyczaj korzystają z sauny raz, czasami 2 razy w tygodniu. W treningu sportowca może być ona stosowana z taką samą częstotliwością (najlepiej zamiast popołudniowego treningu). Pamiętać należy, że niektórzy zawodnicy źle znoszą przegrzanie w saunie i w związku z tym zabieg ten nie może być obowiązkowy dla wszystkich. Inne przeciwwskazania do stosowania sauny zestawiono w tabeli 6.

Po wyczerpujących wysiłkach wytrzymałościowych, albo po intensywnym treningu, w wyniku których nastąpiło znaczne odwodnienie organizmu i podwyższenie temperatury wewnętrznej, grozi niebezpieczeństwo wyczerpania lub udaru cieplnego. Odwodniony zawodnik ma mniejsze możliwości produkcji potu w ilości wystarczającej do skutecznej ochrony przed nadmiernym przyrostem temperatury ciała. Jeżeli odwodnienie po wysiłku sięga 2% wyjściowej masy ciała (lub więcej), niebezpieczeństwo udaru cieplnego jest bardzo duże i zawodnik w tym stanie nie powinien używać sauny. Sauna nie powinna być także stosowana na 2-4 dni przed ważnymi zawodami, ponieważ odwodnienie będące wynikiem intensywnego pocenia może wpływać negatywnie na wydolność fizyczną nawet przez 24-36 godzin po zabiegu.

Używanie sauny do szybkiej redukcji masy ciała albo w celach aklimatyzacji do wysiłku w wysokiej temperaturze otoczenia wiąże się z przedłużonym pobytem w saunie. Niektórzy zawodnicy wykonują w niej dodatkowo wysiłek fizyczny. Zbyt długi pobyt może być niebezpieczny dla zdrowia i życia. Pozwolę sobie zacytować wypowiedź przewodniczącego Institute for HealthPromotionResearch in Finland: „… nawet 10-minutowy pobyt w saunie może być za długi dla niektórych osobników.”

Zmniejszenie masy ciała w saunie związane jest z utratą wody w wyniku dużej produkcji potu. Odwodnienie rzędu 3-5% wyjściowej masy ciała (ok. 3,5-4 kg u osobnika o masie 70 kg) osiągane przez zawodników w stosunkowo krótkim czasie (czasami w ciągu 12-14 godzin) jest niebezpieczne dla zdrowia i negatywnie wpływa na wydolność fizyczną organizmu.

Przeciwwskazania do stosowania sauny w sporcie:

• nie powinna być nigdy stosowana obligatoryjnie,
• nie powinna być stosowana po wysiłkach wytrzymałościowych lub intensywnym treningu połączonym z odwodnieniem i podwyższeniem temperatury ciała,
• nie powinna być stosowana przed ważnymi zawodami,
• nie powinna  być stosowana do redukcji masy ciała,
• nie powinna być stosowana przy podwyższonej temperaturze ciała oraz w okresie menstruacji,
• nie wolno jj stosować po spożyciu napojów alkoholowych (przed zabiegiem lub w trakcie jej trwania).

W wyniku zmniejszenia objętości osocza obniżeniu ulega objętość wyrzutowa, a akcja serca jest przyspieszona. Pogarszają się możliwości termoregulacyjne i zwiększa się niebezpieczeństwo wyczerpania i udaru cieplnego w trakcie trwania wysiłku. Utrata minerałów z potem (sodu i chlorków z osocza, potasu i magnezu z komórek) zwiększa możliwość pojawienia się bolesnych skurczów mięśniowych. Redukcja przepływu nerkowego pogarsza dowóz tlenu do tego narządu i doprowadzić może do jego niewydolności, co zostało opisane u pewnego sportowca, który spędził 5 godzin w saunie w celu „zbicia wagi”. Ze względu na niebezpieczne konsekwencje takiego postępowania Amerykańskie Towarzystwo Medycyny Sportowej zakazało stosowania środków odwadniających, w tym także sauny do „robienia wagi”.

Używanie napojów alkoholowych przed i w trakcie sauny jest przeciwwskazane. Alkohol działa rozkurczająco na naczynia krwionośne skóry i potęguje działanie ciepła. Akcja serca ulega znacznemu przyśpieszeniu. Alkohol zmniejsza samokontrolę i wyzwala ducha współzawodnictwa w przedłużaniu pobytu w saunie. Wpływa także depresyjnie na hormon antydiuretyczny działając moczopędnie i nasilając efekt odwodnienia.

Umiejętnie stosowana sauna stanowić może doskonały środek w odnowie biologicznej sportowca, aczkolwiek nie do końca wyjaśniono, jakie znaczenie w treningu i w odnowie biologicznej mogą mieć niektóre zmiany pojawiające się podczas tego zabiegu. Z drugiej zaś strony nierozsądne stosowanie sauny doprowadzić może nic tylko do zmniejszenia wydolności i pogorszenia wyników sportowych, ale mieć także może negatywne konsekwencje zdrowotne. Limitowanie czasu przegrzewania w saunie powinno być uświadomione zawodnikom i konsekwentnie przestrzegane. Powinni oni także zdawać sobie sprawę z konieczności bieżącego uzupełniania płynów utraconych w wyniku pocenia.