Praca serca w saunie

Zmiany częstości akcji, kurczliwości, pojemności minutowej serca

W trakcie kąpieli w saunie notuje się przyspieszenie pracy serca. U młodych osób regularnie korzystających z sauny częstotliwość skurczów serca (HR – ang. heart rate) wzrasta do około 100-110 uderzeń/min. Wraz ze wzrostem temperatury otoczenia HR zwiększa się nawet do wartości powyżej 140-150 uderzeń/min. U osób, które nie korzystają z sauny regularnie, częstotliwość skurczów serca może wzrosnąć jeszcze bardziej, co tłumaczy się brakiem przystosowania układu krążenia do wysokiej temperatury.

Wzrost częstości skurczów serca do około 120 uderzeń/min stanowi korzystną reakcję adaptacyjną, natomiast wzrost powyżej 140 uderzeń/min może mieć charakter niekorzystny. Powoduje, bowiem zwiększenie pracy serca przy równoczesnym skróceniu czasu trwania rozkurczu. Prawdopodobnym mechanizmem powodującym wzrost częstości akcji serca jest wzrost temperatury krwi oraz odruchowe pobudzenie receptorów adrenergicznych beta zlokalizowanych w sercu.

Przyrost HR zależy między innymi od czasu przebywania w saunie, wieku, płci i stopnia fizycznego wytrenowania organizmu. Wysoka wilgotność w kabinie sauny ma mały wpływ na częstotliwość skurczów serca. Po opuszczeniu kabiny częstotliwość skurczów serca ulega zmniejszeniu. W trakcie przedłużonego i stopniowego ochładzania ciała (np. pod prysznicem) HR obniża się powoli. Jeżeli chłodzenie odbywa się w temperaturze pokojowej częstotliwość skurczów serca wraca do wartości wyjściowej po około 1-4 godzinach od zakończenia ekspozycji w saunie.

Badania eksperymentalne sugerują, że pod wpływem ciepła następuje wzrost kurczliwości mięśnia sercowego. Według większości badaczy regularne korzystanie z sauny nie powoduje jednak istotnych statystycznie zmian objętości wyrzutowej serca (SV – ang. stroke volume).

Największe kontrowersje dotyczą wpływu sauny na pojemność minutową serca (CO – ang. cardiac output). Według wielu autorów CO wzrasta proporcjonalnie do przyspieszenia częstotliwości skurczów serca. Eisalona podstawie badań zdrowych ochotników stwierdził, że w trakcie przebywania w saunie CO wzrasta o około 75% (do 10 l/min). Inni autorzy wykazali, że pojemność minutowa serca uległa podwojeniu, kiedy temperatura ciała wzrosła do 39-39,5 °C”. Jednak Kiss i wsp., którzy oceniali rzut minutowy serca metodą Ficka, nie potwierdzili tych danych. Wzrost CO, spowodowany głównie podwyższeniem HR, był nieznaczny i wynosił 0,47 L/min, a wielkość SV uległa nawet nieznacznemu zmniejszeniu. Badania te obejmowały osoby poddane jednorazowemu działaniu sauny, dlatego nie można na ich podstawie oceniać zmian pojemności minutowej serca u osób regularnie korzystających z sauny.

Następujące w trakcie ogrzewania w saunie zmiany CO odzwierciedlają z jednej strony rozszerzenie naczyń obwodowych, redukcję ciśnienia tętniczego i zmniejszenie powrotu żylnego oraz kompensacyjne zmiany krążenia nerkowego i trzewnego, z drugiej – wzrost HR i zmiany kurczliwości mięśnia serca.