Czynniki neurohumoralne i elektrokardiogram

Zmiany czynników neurohumoralnych

Następujące podczas korzystania z sauny zwiększone wydzielanie potu powoduje zmniejszenie objętości osocza i utratę jonów, co przyczynia się do zmian wydzielania reniny i aktywności układu renina-angiotensyna-aldosteron.

Kosunen i wsp. badając wpływ jednorazowej kąpieli w saunie na osoczowe stężenia reniny, angiotensyny II i aldosteronu, stwierdzili wzrost stężenia wszystkich wyżej wymienionych składowych układu renina-angiotensyna-aldosteron. Najwyższy poziom reniny i angiotensyny II wystąpił pod koniec 20 minutowej ekspozycji cieplnej, zaś największy wzrost aldostetonu zanotowano po 30 minutowym odpoczynku poprzedzonym pobytem w kabinie sauny. Lammintausta, który również oceniał wpływ jednorazowego pobytu w saunie na osoczowe stężenie reniny i aldosteronu potwierdził, że pierwsza z tych substancji znacznie wzrasta podczas ekspozycji ciepła, a jej podwyższone stężenie utrzymuje się do 1 godziny po zakończeniu ekspozycji, natomiast wydzielanie aldosteronu nie wykazało zmian istotnych statystycznie.

Bussien oceniał stężenie wazopresyny przed wejściem do sauny oraz po 30 i 60 minutach od zakończenia całego zabiegu, na który składały się dwie ekspozycje cieplne zakończone zimnym prysznicem i odpoczynkiem. Stwierdził, że poziom wazopresyny znacznie wzrastał po 1 godzinie od zakończenia kąpieli w saunie. Przeprowadzone w tym samym czasie badania osmolarności osocza oraz osoczowego stężenia reniny, adrenaliny, noradrenaliny, kortyzolu, aldosteronu nie wykazały zmian istotnych statystycznie.

Inni autorzy wykazali, że osoczowe stężenie noradrenaliny – badane w trakcie oddziaływania wysokiej temperatury wzrasta ponad dwukrotnie i pozostaje podwyższone przez 15 minut od zakończenia ochładzania organizmu. Podczas przebywania w kabinie sauny osoczowy poziom adrenaliny wzrasta nieznacznie i wraca do wartości wyjściowej po ochłodzeniu ciała; inne prace wskazują, że poziom adrenaliny nie ulega zmianie w trakcie kąpieli w saunie. Zmian poziomu adrenaliny nie stwierdzono głównie u osób, które korzystają z sauny systematycznie. Stężenie adrenaliny zależy także od metody ochładzania organizmu po ekspozycji ciepła. Kąpiel w saunie zakończona chłodzeniem w temperaturze pokojowej nie wpłynęła na poziom adrenaliny, w przeciwieństwie do zanurzenia ciała w zimnej wodzie, które wywołało znaczny jej wzrost.

Wzrost stężenia we krwi amin katecholowych może być traktowany jako wykładnik stopnia obciążenia cieplnego organizmu (stresu cieplnego) oraz odpowiedzi adaptacyjnej organizmu na to obciążenie. Z kolei Miyaoto i wsp. oceniali poziom amin katecholowych na podstawie czterotygodniowej obserwacji pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca, którzy przez cały okres badań raz dziennie korzystali z sauny o temperaturze 60°C. Po zakończeniu serii ekspozycji stwierdzili istotny statystycznie spadek osoczowego stężenia adrenaliny i noradrenaliny.

Nie wykazano by ogrzanie w saunie wpływało na zmiany stężenia przedsionkowego peprydu natiuretycznego (ANP). Leppaluoto i wsp. oceniali stężenie ANP u sześciu zdrowych osób pod wpływem jednorazowego korzystania z sauny fińskiej. Ekspozycja trwała 20 minut, a próbki krwi pobierane były w trakcie korzystania z sauny oraz w 20, 60, 90 i 120 minucie po opuszczeniu kabiny (w tym czasie ochotnicy przebywali w pozycji siedzącej w pomieszczeniu o temperaturze 22°C). Podczas oddziaływania ciepła badacze nie zaobserwowali zmian stężenia ANP, równocześnie zanotowali spadek ciśnienia w prawym przedsionku serca. Poziom ANP wzrósł dopiero w 60 i 120 minucie od zakończenia ekspozycji na ciepło; w tym czasie nie zaobserwowano zmian BP i HR.

Regularne dwutygodniowe zabiegi w suchej saunie na „podczerwień”, wykonywane w grupie pacjentów z przewlekłą niewydolnością krążenia, nie spowodowały istotnych zmian ANP, katecholamin, wykazały natomiast znamienną redukcję mózgowego czynnika natriuretycznego (BNA) oraz zmniejszyły częstość występowania przedwczesnych pobudzeń komorowych. W pracach tych nie badano efektu w kontrolnej grupie osób zdrowych. Badania wykonane w grupie osób z czynnikami ryzyka choroby wieńcowej oraz pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca wskazują na poprawę czynności śródbłonka pod wpływem suchej sauny „na podczerwień”. Autorzy, sugerują, że regularnie powtarzana dwutygodniowa ekspozycja w saunie może zwiększać zarówno aktywność jak i ekspresję śródbłonkowej syntezytlenku azotu (eNOS)2.
Obserwowane w saunie zmiany aktywności neurohumoralnej, podobnie jak i parametrów hemodynamicznych mogą być uzależnione od pozycji ciała: leżącej, siedzącej, lub stojącej, jaką przyjmuje osoba w trakcie pomiaru.

Zmiany w zapisie elektrokardiograficznym

W trakcie kąpieli w saunie u zdrowej osoby w obrazie EKG widoczne są zmiany o różnym charakterze. Dawne prace Lundgrena (1938 r.) Gernandta (1944 r.) i Otta (1947, 1948 r.) opisywały spłaszczenie załamka T u około 1/3 badanych osób oraz obniżenie odcinka ST-T. Ponadto rejestrowano wzrost amplitudy ziarnka P i wydłużenie odstępu PQ oraz skrócenie czasu trwania zespołu QRS i zmniejszenie wysokości załamka R. Eggers i Goli (1952 r.) nie stwierdzili żadnych zmian w obrazie EKG u 42 spośród 100 zdrowych osób poddanych badaniu. U pozostałych stwierdzono od jednej do kilku z następujących anomalii: wzrost amplitudy załamka P i obniżenie odcinka ST-T w odprowadzeniu II, spłaszczenie załamka T w odprowadzeniach od I do III oraz dodatkowe pobudzenia nadkomorowe. Sohar i Solonin potwierdzili występowanie nadkomorowych i komorowych zaburzeń rytmu. Zapis EKG ulega normalizacji bardzo szybko po zakończeniu ekspozycji.

Na podstawie pojawienia się nieprawidłowości w ukształtowaniu odcinka ST-T i zaburzeń rytmu serca niektórzy badacze stwierdzili, że tachykardia i zwiększone obciążenie serca(DP) spowodowane wysoką temperaturą panującą w saunie, mogą negatywnie wpłynąć na krążenie wieńcowe;. Badania potwierdzające tą tezę dotyczyły tylko osób, które nie korzystały z sauny systematycznie.