Temperatura ciała i przepływ krwi

Zmiany temperatury ciała i przepływu krwi przez naczynia skórne, trzewne, nerkowe i mięśniowe.

W trakcie kąpieli w saunie organizm absorbuje z otoczenia większą ilość ciepła, niż może usunąć. Następuje wzrost zarówno średniej temperatury skóry, jak i temperatury ciała, do 37,6-40°C.

Temperatura na końcu nosa i uszach jest jeszcze wyższa, co może powodować ból w tych okolicach ciała. Czas przebywania, temperatura i wilgotność otoczenia oraz sprawność mechanizmów termoregulacyjnych decydują o zmianach temperatury ciała.
Wzrost temperatury skóry powoduje rozszerzenie skórnych naczyń tętniczych i wzrost przepływu krwi przez naczynia skórne. W temperaturze termoneutralnej (około 20°C) przepływ krwi przez naczynia skórne wynosi 5-10% spoczynkowej pojemności minutowej serca, natomiast podczas ogrzewania w saunie może wzrosnąć nawet do 50-70% pojemności minutowej. Przy wzroście temperatury ciała o 1°C skórny przepływ krwi wzrasta dwutrzykrotnie w stosunku do wartości spoczynkowych. Powyższe zmiany mają miejsce w ciągu kilku minut ekspozycji organizmu na wysoką temperaturę panującą w saunie.

Zmiany temperatury działając poprzez receptory skórne, ośrodek termoregulacyjny w podwzgórzu i układ współczulny modyfikują skórną grę naczyniową. Skórne zespolenia tętniczo-żylne są bogato wyposażone w receptory, które pod wpływem noradrenaliny powodują skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych. W wysokiej temperaturze otoczenia na skutek hamowania tonicznej aktywności współczulnych włókien nerwowych, dochodzi do rozszerzenia skórnych naczyń krwionośnych szczególnie tych zlokalizowanych w dystalnych częściach kończyn (palce, dłonie).

W proksymalnych częściach kończyn i w skórze tułowia rozszerzenie naczyń krwionośnych pod wpływem ciepła zależy głównie od wzmożonej aktywności współczulnych cholinergicznych włókien potowych, które są odpowiedzialne za wydzielanie potu. Największa ilość (ok. 2000/cm2) gruczołów potowych znajduje się na skórze klatki piersiowej i kończyn. Pot zawiera kinazę – kalikreinę, która przekształca kininogen w bradykininę nonapeptyd powodujący za pośrednictwem receptora β2 i NO rozszerzenie skórnych naczyń krwionośnych. W wyniku działania tego mechanizmu przepływ krwi może wzrosnąć nawet o 30-50%. Prawdopodobnie, bezpośrednie pobudzenie włókien cholinergicznych również może wpływać na wywołane działaniem ciepła rozszerzenie naczyń skórnych.

Pobudzenie czynności gruczołów potowych i zwiększone wydzielanie potu, który parując usuwa nadmiar ciepła jest podstawową reakcją obronną organizmu na przegrzanie. Objętość potu wydzielanego w saunie wynosi od 0,6-1,0 kg/godz. Wraz z potem następuje utrata średnio około 270 mmol sodu, 35 mmol potasu i 210 mmol chloru. Kąpiel w saunie powoduje jednak niewielkie zmiany w osoczowych stężeniach elektrolitów i nie wywiera wpływu na stężenie elektrolitów w moczu.

Gdy rozpoczyna się proces pocenia, temperatura skóry zaczyna opadać. Tym niemniej, mimo intensywnego pocenia, w trakcie pobytu w saunie, obserwuje się wzrost temperatury mierzonej w odbytnicy. U dorosłych po 30 min przebywania w saunie, w temperaturze 80 °C, zarejestrowano wzrost temperatury rektalnej o 0,9 °C. Temperatura rektalna u dzieci wzrasta o 1°C już po 5 minutach przebywania w saunie o temperaturze 70 °C. Wzrost temperatury u dzieci jest szybszy, co wynika z większej wartości stosunku masy ciała do wzrostu. Temperatura rektalna wraca do wartości wyjściowej po około 15 minutach od zakończenia ekspozycji na ciepło.

Po 15 minutach pobytu w saunie z promieniowaniem podczerwonym stwierdzono wzrost o 68% przepływu w tętnicy ramieniowej; znamienny wzrost utrzymywał się 30 minut po zakończeniu ekspozycji cieplnej. Według Vuori podczas ogólnoustrojowego działania wysokiej temperatury na organizm następuje niewielki (0,2 L/min) spadek przepływu krwi przez mięśnie. Następującemu w trakcie korzystania z sauny termoregulacyjnemu rozszerzeniu naczyń skórnych towarzyszy kompensacyjne zmniejszenie przepływu krwi przez trzewny obszar naczyniowy (spadek około 0,6 L/min) i nerki (spadek około 0,4L/min).